Prikkels en autisme

Prikkels. Zodra je je gaat inlezen in het onderwerp ‘autisme’, kom je onvermijdelijk ook dit woord tegen. Een prikkel wordt ook wel gedefinieerd als een stukje informatie die binnenkomt, iets wat je waarneemt en waarop je reageert. Ieder mens ontvangt deze prikkels en ieder mens heeft een andere hoeveelheid prikkels die hij of zij aan kan. Voor mensen met autisme speelt prikkelverwerking een belangrijke rol in hun welzijn. Prikkelarm, prikkelrijk, prikkelgevoelig. In alle soorten en maten worden ze in de literatuur beschreven. Maar wat is nou de invloed van prikkels op het welzijn van je jonge kind met autisme?

Eerder ben ik me er niet bewust van geweest welke invloed dit woord zou gaan hebben op ons leven, maar inmiddels vormt het woord ´prikkels´ een rode draad binnen ons gezin.

Zintuigen prikkelen

Mijn dochter Kyra is een gevoelig meisje, maar heeft wel behoefte aan prikkels. Zij is altijd bezig met het zoeken naar nieuw speelgoed, houdt van spelen met sensopatische materialen (klei, zand, scheerschuim) en is zeer visueel ingesteld. Zij houdt dus ook zeker van dingen die haar zintuigen prikkelen, maar dan wel op haar eigen initiatief. Dan is ze een blij en vrolijk meisje, dat lachend en ontdekkend door het leven gaat. Met behulp van filmpjes en boekjes leert zij haar taal te gebruiken, leert ze nieuwe woorden en liedjes om te zingen. Explorerend leren, waarbij zij zelf de regie in handen heeft, zorgt ervoor dat zij zich kan ontwikkelen. Wij als ouders hebben haar daarin altijd ondersteund door veel verschillende materialen aan te bieden en met haar te spelen.

Toch kan ze niet alle prikkels even goed verwerken. Herrie uit haar omgeving, andere kinderen die onverwachte bewegingen of geluiden maken; daar moet ze niets van hebben. Dan raakt ze overprikkeld en gaat ze huilen.

Verjaardagen en prikkels

We zagen dit ook al toen Kyra heel jong was, op verjaardagen bijvoorbeeld. Op visite gaan was geen gezellige bedoeling, Kyra moest vaak huilen en was na vijf minuten in een ruimte met meerdere mensen al compleet vermoeid. Ze wilde dan weg, naar een andere kamer of eigenlijk het liefst nog naar huis. Wij zaten dan ook nooit zo ontspannen op een verjaardagsvisite. Hoe lang zou ze het volhouden? Zou Kyra heel hard gaan huilen en schreeuwen?

Sinds een jaar gaat dit een stuk beter. Ze vindt zelfs haar eigen verjaardag nu leuk. Nu we weten dat zij autisme heeft en we dit ook kunnen delen met mensen, is de spanning er wat meer vanaf.

Op verjaardagen wordt Kyra gegroet, maar ook met rust gelaten. Zij kan zelf aangeven wanneer ze drinken of taart wil hebben, maar kan ook gerust op de gang gaan zitten met een boekje. Iedereen accepteert het. Dat maakt het voor ons als ouders nu ook relaxter om op visite te gaan.

Leren aanpassen

Met een jong kind met autisme is het dus altijd zoeken naar de juiste middenweg. Thuis kan Kyra haar gang gaan; ze heeft voldoende uitlaatkleppen om te ontspannen. Met een boekje in de zitzak of even slingeren in de therapeutische schommel is ze volledig in haar element. Door de weeks moet zij zich overdag meer aanpassen als ze met andere kinderen in de groep is op het kinderdagcentrum. Dit kost haar veel energie en hier moet zij echt mee leren omgaan. Zo’n situatie is uiteindelijk natuurlijk wel de afspiegeling van de maatschappij. Je moet je ook staande kunnen houden in een omgeving met andere mensen.

Stap voor stap

Hoe we dit aanpakken? Door haar er in kleine porties te laten wennen aan bepaalde situaties. Beginnen met een heel kort moment in de groep en dat steeds meer uitbreiden. Ook proberen we haar alertheid te vergroten, waardoor zij minder schrikt van onverwachte geluiden en bewegingen. Voor Kyra werkt het om bijvoorbeeld eerst even met wat speelzand te spelen, alvorens zij aan tafel gaat zitten naast andere kinderen.

Voor ieder kind is het anders en zal het zoeken zijn naar de juiste tools en balans om hun prikkelverwerking te ondersteunen. Van een visueel spektakel op het ene moment, tot complete afsluiting in een prikkelarme omgeving op het andere moment. Materialen die daarbij kunnen ondersteunen zijn op diverse websites te vinden, waaronder Sensocare. Zo kun je een mooie en veilige omgeving voor je kind met autisme creëren, waarin hij of zij zich optimaal kan ontspannen en ontwikkelen!

Over Tamara Hendrikse
Tamara Hendrikse is moeder van Kyra en Lennon. Zij vertelt in haar blog over haar ervaringen nadat Kyra op 3-jarige leeftijd de diagnose autisme (ASS) kreeg. In het dagelijks leven is Tamara werkzaam als ABA trainer, waarbij ze werkt met jonge kinderen met autisme.

Meer verhalen van Tamara:

• Acceptatie van autisme gaat met golven
• De diagnose, en dan?
• ‘Toen we signalen van autisme merkten, zijn we gelijk in de actiestand geschoten’